Değerli okuyucularımız, isterseniz bu sayıda ki yazımıza yaşadığım acı ama gerçek olay ile başlayalım. Kızım İpek, tahminen 7 yaşlarında. Evimizde otururken bir anda kulakları sağır eden ağlama sesini duyduk. Eşim ile birlikte, sesin geldiği banyoya koşarak gittik. Kızımız İpek, elinde annesinin en sevdiği parfüm şişesini tutuyor, hüngür hüngür ağlıyor ama neden ağladığını, ne olduğunu bir türlü ifade edemiyordu. Çok belli ki bir nedenle çok acı çekiyordu. Olayın ne olduğunu çok kısa süre içinde kavradım, hepimizin uygulayabileceği, çok basit ilkyardım uygulamasından sonra kendisini eşim ile birlikte halen çalışmakta olduğum Dokuz Eylül Hastanesi acil servisine götürdük. Acil tıp uzmanı ve arkasından göz hekimi arkadaşımız muayenesini tamamlayıp kızımızın reçetesini yazdıktan sonra, gönül rahatlığı içinde evimize geri döndük. Peki, kızımıza ne olmuştu, ilkyardım uygulaması olarak ne yapmıştım, yapmasam oluşan bu görünmeyen kaza İpek’te ne gibi kötü sonuçlar doğurabilirdi?
Hayat, yaşam çok zor. Her an her yerde yaralanma, kaza, hastalık ile karşılaşabiliyoruz. Ama her yerde doktor, hemşire, paramedik, ambulans yok. Bu zaten mümkün de değil. Peki, çözüm ne? İşte, tek ama tek çözüm, ilkyardım uygulamak. İlkyardımı (anlamı, kim uygulayabilir, nasıl uygulanır vs.) öğrenmek durumundayız. Çünkü unutmayalım ki yapılan çalışmalar göstermektedir ki, öğrendiğimiz ilkyardım uygulamalarını hayatımızın bir döneminde ve % 80 oranında bir yakınımız için kullanıyoruz. Değerli okurlarımız, işte saydığımız nedenlerle, bu yazımızda ilkyardımı konuşacağız. İlkyardım nedir, ne zaman, nerede uygulanır, kimler uygulayabilir, uygularken nelere dikkat etmemiz ve neleri yapmamamız gerekir şeklinde bazı ana başlıkları gözden geçirecek ve konuyu özetleyerek bitireceğiz.
Peki, İpeğe ne olmuştu? Ne gibi ilkyardım uyguladım? Bunlar da yazımızın sonunda. Yazımızın başında ve sonunda ayni mesajı ısrarla vurgulamak istiyorum. Çok iyi niyetle dahi olsa, lütfen bilmiyorsak yaralanan/hastalanan/kaza geçiren kişiye dokunmayalım. Çünkü kendisine zarar verebilir, mevcut hastalık/yaralanmasının daha da ağırlaşmasına neden olabiliriz. Yapacağımız tek şey, 112 no’lu telefonu arayarak ambulans sistemini harekete geçirmek ve en kısa zamanda ilkyardım eğitimi almaktır, diyorum.
İlkyardım ne demektir?
İlkyardım bir kaza, yaralanma durumunda, kişinin daha fazla yaralanmasını, durumunun ağırlaşmasını, kalıcı sakatlıklar oluşmasını veya muhtemel bir ölümü engellemek amacıyla, olay yerindeki imkânlardan yararlanılarak yapılan, tıbbi olmayan tedavidir. Bu tedavinin (ilkyardım uygulamasının) mutlaka bir sağlık kuruluşunda tamamlanması gerekir. İlkyardım uygulamasında ilaç kullanımı, hastaya serum takmak, iğne yapmak asla yoktur.
İlkyardım neden önemlidir?
Çünkü oluşabilecek sakatlıkları engeller ve belki daha da önemlisi hayat kurtarır.
Hangi durumlarda, kimler için ilkyardıma ihtiyaç duyarız?
İlkyardıma hepimiz doğduğumuz andan itibaren heran, her yerde ihtiyaç duyabiliriz. Araştırmalar ilkyardım bilgilerimizi %80 bir yakınımız için kullandığımızı göstermiştir. Yaralanma, kanama, kedi köpek ısırıkları, boğaza yabancı cisim kaçması (et, iğne, boncuk, bezelye, nohut vs), boğulmalar, zehirlenmeler, afetler, depremler, trafik kazaları gibi günlük hayatta hepimizin karşı karşıya kalabildiği, yani bir anda kendimizi çok çaresiz hissettiğimiz anlarda ihtiyaç duyulabilir.
İlkyardım uygulamasında neler çok önemlidir?
Lütfen ilkyardımı bilmiyorsak, eğitimini almadıysak uygulamayalım, hastaya dokunmayalım. Çünkü öncelikli amacımız öncelikli olarak zarar vermemektir. İlkyardımı bilmiyorsak bile kaza, yaralanma, ani hastalık durumunda sadece 112 no’ lup telefonu arayarak profesyonellerin (doktor, paramedik) ve acil yardım ambulansının olay yerine gelmesini sağlasak hasta/yaralı için en iyisini yapmış oluruz.
Unutmayalım ki:
Ülkemizde acil durumlarda ambulans çağırmak için devlete ait tek telefon vardır o da 112 no’lu telefondur ve ambulanslar çağrılmadan gelmez yani onlara kaza veya bir yaralının olduğu malum olmaz. Birimizin onları çağırması gerekir.
İlkyardım uygulamalarında yapılan ne gibi hatalar var?
Yerde baygın yatan hastayı tam değerlendirmeden kalp masajı yapmak (yaşayan insanı öldürebiliriz), Suda boğulmalarda kişiyi baş aşağı çevirerek sözde akciğerine kaçan suyu boşaltmaya çalışmak (bu şekilde hastanın akciğerindeki değil midesindeki su çıkar, ama bu su çıkarken akciğerlerine kaçıp, kişinin daha da boğulmasına neden olabilir)
Akrep yılan, böcek ısırmasında/sokmasında o bölgeyi dağlamak, emmek, turnike uygulamak vs. Akrep yılan, böcek ısırmasında/sokmasında o bölgeye amonyak sürmek, yanıklarda yanık alanına buz uygulamak, reçel, yoğurt, diş macunu, salça sürmek, kanayan yaraya tütün, kül basmak vs. (saydığım örnekleri daha çoğaltabiliriz).
İlkyardımı öğrenmek için ne yapmamız gerekir?
Mutlaka profesyonel kuruluşlarca verilen ilkyardım eğitimi kurslarına katılmamız gerekir. Bu kursları alabileceğimiz adresler:
•Herkes İçin Acil Sağlık Derneği, (http://www.hiasd.org)
•Kızılay (http://www.kizilay.org.tr),
•Tabip Odaları (http://www.izmirtabip.org.tr) ve,
•Özel kurslar olarak özetleyebiliriz.
Kaza, yaralanma, hastalık durumunda ne yapmamız gerekir?
Önce sakin olmaya çalışalım. İlkyardım eğitimimiz ve/veya sertifikamız varsa hemen bildiklerimizi uygulayalım. Bu arada bir kişinin 112 no’ lu telefonu arayarak ambulans ve profesyonellerin olay yerine gelmesini sağlamalıdır.
Kaza, yaralanma, ani gelişen hastalık durumunda ilk aramamız gereken telefon numarası nedir?
a.) Devlete ait telefon numarası:
112 no’lu telefon. İlk tercihimiz bu olmalıdır. Türkiye’nin her yerinden, ev, işyeri, cep telefonu, ankesörlü telefonlarından ücretsiz aranabilmektedir.
b.) İzmir Belediyesine ait AKS 110:
110 no lu telefon. Bu telefon numarası sadece İzmir ili için geçerlidir ve özellikle sıkışmalı tipte ki kazalarda çok etkindir.
Kimler ilkyardım uygulayabilir?
İlkyardım eğitimi almış herkes ilkyardım uygulayabilir. Bu başta bir insanlık görevidir ama ilk şart: Eğer bilmiyorsak uygulamayalım. Mesela uzun süre tekerlekli sandalyede yaşamaya mahkûm olan Sayın merhum Aydın Menderes geçirdiği trafik kazası sonrası, hatalı taşıma sonucu felçli kalmıştır. Bu kişiyi bilinen tanınan bir kişi olduğu için hatırlıyoruz. Ama bunun gibi isimleri bilinmeyen yüzlerce kişi bilinçsiz ilkyardım uygulamaları nedeni ile sakat kalmakta veya ölmektedir.
Sonuç
İlkyardım ve uygulamaları uçsuz bucaksız bir konudur. Unutmayalım ki:
•İlkyardım hayat kurtarır,
•Ambulans çağrılmadan gelmez, onlara kaza veya bir hasta olduğu malum olmaz. Birimizin 112 no’lu telefonu arayarak gelmelerini sağlamamız gerekir.
•İlkyardımı bilmiyorsak uygulamayalım, biran önce öğrenelim, eğitimini alalım.
Peki, tekrar başa dönelim. Kızım ipeğe ne olmuş ve ben ne yapmıştım? İpek annesinin parfümünü üstüne sıkmak isterken şişenin ağzını gözüne doğru tutmuş ve parfüm gözlerinin içine doğru püskürtmüştü. Tabii, parfüm içinde bulunan çeşitli kimyasal maddeler ve de özellikle alkol gözlerini yakmıştı. Burada yapılacak ilkyardım uygulaması, göze kaçan yabancı maddeyi (burada parfüm) ortamdan uzaklaştırmak ve de göz dokusunun daha fazla zarar görmesini engellemek amacı ile çeşme suyu ile 5-10 dakika bol su ile yıkamaktır. Biz de bol bol yıkadık ve hastamızı hastaneye götürdük. Orada tedavisi düzenlendi ve evimize geri döndük. Eğer bu ucuz, basit, uygulaması çok kolay, özel eğitim gerektirmeyen tedaviyi uygulamasaydık İpeğin gözü çok yanacak ve tahriş olacaktı.
Nice afetsiz, kazasız, sağlıklı günlerde görüşebilmek ümidi ile sevgi ve saygılarımı sunarım.
Kaynaklar:
1.) Herkes için ilkyardım. Türkiye Acil Tıp Derneği Yayını. Editör: Uzm. Dr. Ülkümen RODOPLU.Om Yayınevi, 2003.
2.) Temel Yaşam Desteği. Türkiye Acil Tıp Derneği Yayını, 1998.
3.) İlk Yardım ve Sağlık Bilgisi Ders Notları. Öğr. Görev. Hülya ÜNALAN. İzmir, 1997.
4.) The American Red Cross. First Aid and Safety Handbook. Elizabeth DOLE.
gurkan.ersoy@gmail.com
