Mavişehir Dergisi’nin değerli okuyucuları, dergimizin bu sayısında, ishal konusu, tedavisi ve ilkyardım uygulamalarını gözden geçireceğiz. Bu konuyu işlemek istememizde ki amaç gerek sık görülmesi ve de özellikle yaz aylarında bu sıklığın artmasıdır.
Yazımızda önce ishal nedir onu tarif edecek, bulgu ve belirtileri nelerdir onlara değinip, yazımızın sonunda tedavisinden bahsedeceğiz. Bebek ve çocuklarda ishal konusu çok daha ciddi ve önemli sağlık sorunu olması, o yaş grubu hastaların, uzmanlık alanımın dışında olması nedeniyle, sadece erişkin hastaları ele alacağız.
Kelime olarak ishal, sulu dışkı yapmak, demektir. Yani, ishal olan hastada hem yaptığımız dışkının cıvıklığı artmıştır hem de gün içinde daha sık tuvalete gidilmektedir. İshalin oluş mekanizmasına baktığımızda, herhangi bir nedenden dolayı (mikroplar, yabancı madde, doğumsal bozukluklar vs.) bağırsakların daha hızlı çalışması sonucu, içinden geçen dışkının suyu yeterince emilemeden, büyük abdest olarak dışarı atılmasıdır. Tabi bunun sonucunda da, bağırsaklar hızlı çalıştığı için, hastada kramp tarzında karın ağrısı, her zamankinden çok sayıda dışkılama, dışkının daha cıvık olması gibi belirtiler ortaya çıkar. Mesela günde 1 defa dışkılayan bir erişkin, ishal olduğu zaman bu sayısı 3-5-10 lara kadar çıkabilir.
Yazın ishal daha mı sık görülür? Evet, ishaller, yazın daha sık görülür, çünkü havaların sıcak olması nedeniyle et, et ürünleri, süt, süt ürünleri (dondurma, tereyağı, peynir v.s) süratle bozulup içinde mikrop ürüyerek bizde ishale neden olabilmektedir. Yaz aylarında, ishalle, daha sık karşılaşmamızın bir diğer nedeni de sıcak hava nedeniyle çok miktarda su veya sulu gıdalar almamız sonucu midemiz içinde bulunan asidin sulanması, yani konsantrasyonunun azalması sonucu mikropları öldürücü özelliğinin düşmesi de nedenler arasındadır. İshal olan kişilerde biz hekimler özellikle şunları sorgularız:
•Herhangi bir yere yolculuk yaptınız mı? (turist ishali),
•Son günlerde yeni bir ilaç kullanmaya başladınız mı? (özellikle antibiyotik ),
•Bulunduğunuz ortamda aileniz veya iş yerinde yine sizin gibi ishal olan kişiler var mı?
İshal olan kişideki görülebilen belirtiler:
•Dışkımızın cıvıklaşması, sulu hale gelmesi,
•Dışkılama sıklığının artması,
•Karın ağrısı,
•Bulantı,
•Kusma ve bunlara eşlik eden ateş ve iştahsızlık
İshalin ne gibi yan etkileri vardır?
İshal ile birlikte vücudumuz çok miktarda su, sodyum, ve potasyum ve gibi, hücrelerimizin çalışmasında çok önemli yeri olan elektrolitleri, (ana maddeleri) kaybeder. Bunun sonucunda vücudumuz susuz kalır, kendimizi bitkin, yorgun ve halsiz hissederiz. Yaş grupları olarak bakarsak, bebekler, çocuklar ve yaşlılar ishalden çok süratle ve daha ciddi şekilde etkilenirler.
İshal olan hastada önemli olan bulgular nelerdir?
•İshalin çok şiddetli olması, durmaması,
•Kişinin aşırı derecede susuz kalması,
•Bitkinleşmesi,
•Göz çukurlarının içeri çökmesi,
•Cildimizin parlaklık ve gerginliğinin kaybolması,
•Kişinin uykuya meyilli olması,
•Durdurulamayan bulantı ve kusmalar, bizi rahatsız eden bulgular olmalıdır. Bunların dışında dışkımızda kan görülmesi de anlamlıdır. İshal genellikle virüs dediğimiz etkenlerle olmaktadır. Virüslere etki edecek ilaç elimizde yoktur. Yanlış bilinenin aksine antibiyotiklerde virüslere etki etmez, onları öldürmez. Zaten, ishal genellikle kendiliğinden durur.
İshali olan kişi nelere dikkat etmelidir?
•Kişinin ishali durmuyorsa,
•Şiddetli bulantı ve kusması, dışkısında kan varsa,
•Genel durumu bozuluyorsa,
•Uykuya meyili varsa,
•Ağızdan bir şey yiyip içemiyorsa,
•Dışkısı pis kokulu ve sümük içeriyorsa en yakın acil servise gidip muayene olmasında fayda vardır.
Sonuç:
İshal yaz aylarında daha sık gördüğümüz, dışkılama sayımızın arttığı ve dışkımızın cıvıklaştığı bir hastalık halidir. Genellikle neden virüslerdir, yapılabilecek en büyük hata hekime danışmadan antibiyotik ve/veya ezbere ilaç almaktır. Çünkü bilinçsizce kullanacağımız bu antibiyotik veya ilaçlar ishali daha da arttırabilir. İshal olan kişi kaybettiği sıvıyı yerine koymak amacıyla günde en az 3-4 litre su veya sulu gıdalar (ayran, su, çay v.s.) almalı, yağlı, kızartmalı yemeklerden birkaç günlüğüne uzaklaşmalıdır. Yukarıda saydığımız belirtiler varsa en yakın acil servise müracaat etmelidir. Dikkat etmemiz gereken diğer önemli bir konu ise, özelikle yaz aylarında, bilmediğimiz yerlerde ve mümkün olduğunca evimiz dışında yemek yememek olmalıdır. Nice sağlıklı günlerde görüşebilmek ümidi ile sevgi ve saygılarımı sunarım.
