Mavişehir Dergisi’nin değerli okuyucuları, bu sayımızda sizlerle, “denizkestanesi (dikeni) batması” konusunu işleyeceğiz. Bu tip yaralanmalarda, kişilerde ne gibi belirti ve yan etkiler ortaya çıkar, ilk yardım olarak neler yapılmalı ve tedavi nasıl tamamlanmalı konularını konuşacağız.
Günümüzde insanların denize ilgisi daha da artmıştır. Gerek avlanmak, gerek deniz banyosu, dinlenmek amacı ile tatillerde deniz turizmini tercih eden insanların sayısı artmaktadır. Bunun tabii sonucu olarak ta deniz kazaları/yaralanmaları daha sık görülmektedir.
Denizkestanesi, genel olarak derin ve kayalık denizlerde, mercan kayalarında yaşayan, saldırgan olmayan ama zehirli maddeler içeren dikenleri olan, yavaş harekete eden bir deniz canlısıdır. Seksenden fazla türü insanlar için zehirlidir. Zehir batan dikenlerin içindedir, mayo üzerinden veya yürürken ayak tabanına batabilmektedir.
En çok yaralanma nerede olur?
• En sık ayak tabanında (denizde yürürken ayağa batar),
• Daha nadir avuç içinde (elimizle tutarsak).
Batınca ne tür belirtiler görülür?
• Lokal (batma yerinde) görülen belirtiler;
• Battığı anda ortaya çıkan şiddetli ağrı,
• Kanama,
• Batma yerinde kızarıklık, ödem (şişlik),
• Eğer eklem bölgesine battı ise eklem iltihabı.
Genel (tüm vücutta) belirtiler;
Bu belirtiler çok miktarda (15 veya daha çok) zehirli dikenin batması durumunda ortaya çıkar,
• Dikenlerin battığı yerde uyuşukluk,
• Dikenin battığı bölgeden diğer yerlere yayılan yaygın kas ağrıları,
• Tansiyon düşüklüğü,
• Genel halsizlik, güçsüzlük,
• Nefes almakta güçlük, hava açlığı,
• Konuşma güçlüğü
• Ve hatta çok nadir olarak ölüm
Tedavi
• Dikenlerin battığı bölge (eller, ayak vs) cildi yakmayacak sıcaklıkta sıcak suya sokulur (400C-450C) ve 10-15 dakika bu su içinde tutulur. Bu şekilde denizkestanesinin dikenlerinin saldığı zehirli maddeler (toksinler) yok edilmiş olur. Dolayısı ile ağrının da geçmesi beklenir.
• Halk arasında buraya zeytinyağı sürülmekte ve bunun faydalı olduğu bilinmektedir (ki, bende denedim, çok etkili idi). Fakat konu hakkında bilimsel çalışma yoktur.
• Cımbız ile çıkartılabilen dikenler çıkartılmalı ama bölgenin deşilerek dikenlerin çıkartılması oranın iltihap kapma riski nedeni ile asla önerilmez.
• Yine benzer şekilde halk arasında bölgenin idrar, amonyak ve/veya alkol ile silinmektedir. Bunların hiç bilimsel açıklaması yoktur, asla yapılmamalıdır.
Öneri
Tıpta en etkin, ucuz ve başarı tedavi korunmadır. Yani, denizkestanesi yaranmasından korunmak için önerilerimiz:
• Bilmediğimiz ve de özellikle kayalıklı bölgelerde denize girmeyelim,
• Şüpheli yerlerde denize girerken ayağımıza palet veya deniz ayakkabıları giyelim,
• Denizkestanesini yerinden ayırmak, saklamak vs amacı ile çıplak elimizle tutmayalım.
Özet
Denizkestanesi batması basit ağrıdan ölüme kadar gidebilen, yan etkileri olan bir deniz canlısı yaralanmasıdır. İlk aşamada yapılacak şey dikenlerin battığı yeri sıcak suya sokarak bekletmek ve sonradan bir sağlık kuruluşuna giderek tedavimizi tamamlanmasını sağlamaktır (ağrı kesici, tetanos aşısı, antibiyotik vs)
Nice sağlıklı günlerde görüşebilme dileği ile en derin sevgi ve saygılarımı sunarım.
