KALP KRİZİ VE KALP KRİZİ GEÇİREN HASTADA İLK YARDIM

• Tweet
• Pin It

Mavişehir Dergisi’nin değerli okuyucuları, dergimizin bu sayısında sizlerle kalp krizi/spazmı nedir? Kalp krizi geçiren hastada görülen belirtiler ve kalp krizi geçirdiğini düşündüğümüz hastada uygulamamız gereken ilkyardım nasıl olur konusunu paylaşacağız.

Kalp krizi, dünyada 40 yaş üzeri insanlarda görülen en sık ölüm nedenlerindendir. Belirtilerini, hastalığı ve tedavisini daha iyi anlayabilmemiz için kalp krizinin ne olduğunu ve mekanizmasını anlamamız gerekir.

Bildiğimiz gibi kalbi besleyen damarlara, “koroner damarlar” denir. Bu damarlar, kalbi çepeçevre, balık ağı gibi sarar ve oksijen ile şekere (glikoz) ihtiyaç duyan kalp kasının ihtiyacını sağlar. İşte kalp krizinin kelime anlamı, bu kalbi besleyen koroner damarların, herhangi nedenle (pıhtı, büzüşme, daralma, spazm vs.) tıkanması, damarın beslediği kalp kasına kan gitmemesi ve kalbin o bölümünün ölmesidir. Yani özetleyecek olursak, kalbi besleyen ve saran koroner damarlarının bir kısmının veya hepsinin ani olarak tıkanması sonucu kalbin belirli bir bölgesinin ölmesi halidir.

Kalp krizinin belirtileri nelerdir?
Kendimizde veya bir yakınımızda aşağıda sayacağımız belirtiler ortaya çıkarsa bu kişinin kalp krizini geçiriyor olmasından şüphelenmemiz gerekir. Bu belirtileri şu şekilde özetleyebiliriz.

• Göğüs ağrısı (bu ağrı çok şiddetlidir. Biz acil servis hekimleri, bunu, halk arasında morfin diye bilinen, çok güçlü ağrı kesiciler kullanarak dindiririz). Ağrının yeri tam, yani nokta olarak, parmak ucuyla gösterilemez. Genellikle yaygın yerleşimli bir göğüs ağrısıdır.

• Sırt-kol-çene ağrısı,

• Karın ağrısı,

• Göğüste baskı hissi. Hasta bu baskı hissini şöyle tarif eder: “sanki göğsümün üstüne oturdular, nefes alamıyorum, daralıyorum veya sanki göğsüme bir tank oturdu ve eziyor’’, gibi.

• Çok sık olmasa da kalp spazmı/krizi geçiren hasta, sadece sırt, omuz, çene, karın ağrısı, bulantı-kusma, boğazda takılma hissi gibi şikâyetlerle müracaat eder. Hastada aynı zamanda soğuk soğuk terleme, telaşlı, endişeli bir durum yani ölüm korkusu vardır, çünkü kişi, kendisinin o an kalp krizi geçiriyor olabileceğinden şüphelenmektedir. Morali bozulup kendini kötü hisseder.

Kalp krizi geçirme riski yüksek olan kişiler
Altta sıraladığımız başlıklar, kalp krizi geçirme riskimizi arttırmaktadır. O yüzden, eğer hayatımızın bir döneminde kalp krizi geçirmek istemiyor ve/veya daha uzun süre ve daha kaliteli yaşamak istiyorsak, şu sayacağımız kriterler dikkatlice okunmalı ve gereği yapılmalıdır. Fakat unutmayalım ki bu risk faktörleri olmayan kişilerde de hayatlarının bir döneminde kalp krizi geçirme ihtimali vardır.

• Sigara: Çok önemli risk faktörüdür, asla içilmemelidir.

• Kilo fazlalığı,

• Kan yağı seviyeleri,

• Çok durgun hayat yaşamak, az hareket etmek,

• Stres,

• Aile öyküsü. Anne, baba, hala, teyze, dede gibi yakın akrabalarda, önceden kalp hastalığı veya kalp hastalığı sonrası ölüm olması,

• Şeker hastalığı,

• Yüksek tansiyon

Kalp krizinin tehlikeleri
Kalp krizinin en büyük riski ani ölümdür. Spor karşılaşmalarında, yolda yürürken veya akşam yatıp sabah kalkmayan, uyanamayan yani yatağında uyurken vefat eden insanların büyük bölümünde ölüm nedeni ani kalp krizidir. Bu hastalarda da ölüm nedeni, kalp krizi sonrası ortaya çıkan ölümcül ritim bozukluklarıdır (kalbin düzensiz atması, kalbin çırpınır gibi atması.) (ventriküler fibrilasyon vs.)

Kalp krizini nasıl tanıyalım, ne yapalım?
İlk yardım gönüllüsü olarak, eğer kendimizde veya bir yakınımızda yukarıda saydığımız belirtileri görecek olursak kişinin kalp krizi geçiriyor olmasından şüphelenelim. Bu anda yapılan en büyük hata, kişinin ağrısına rağmen, 112 no’lu telefonu aramaması ve/veya acil servisine gitmemesidir. Burada da kişi kendisini “ağrı geçer diye düşündüm’’ diye savunmaktadır. Hâlbuki, biz acil tıpçılarda geçerli bir deyim vardır; “Time is muscle” (zaman kastır), yani hasta ne kadar çabuk acil servise, en az çaba ile giderse, kalbinde oluşacak hasar da o kadar az olur.

Eğer şüphelendiysek biz ilk yardım gönüllüsü olarak hemen:

• Kişiyi sakinleştirelim, kendisinin kalp krizi geçiriyor olabileceğini ve yardımcı olacağımızı, şu anda 112 no’lu telefonu arayıp kendisini hastaneye götüreceğimizi söyleyelim,

• Kişi bu arada yürümemeli, koşmamalı, merdivenlerden inmemelidir. Çünkü, bu şekilde yapacağı efor, kalbin yükünü daha da arttıracak ve iflas etmesine neden olacaktır. Kişi mutlaka, 112 deki profesyonel sağlık ekibince sedye veya sandalye ile hastaneye ulaştırılalım,

• Hastanın hemen aspirin çiğnemesini sağlayalım (yutulmayacak, çiğnenecek),

• Hastanın kemer, kravat, şal gibi aksesuarları varsa gevşetip rahat nefes alıp vermesini sağlayalım,

• Gömleğinin üst düğmesini açalım.

Tabii burada bir kişi, 112 no’lu telefonu arayarak profesyonellerin olay yerine gelmesini sağlamalıdır.

Kişi, 112 ambulansı ve ekibi gelinceye kadar vefat ederse ve ortamda var ise, otomatik defibrilatör kullanılmalı ve hastaya temel yaşam desteği uygulayarak hayata döndürülmeye çalışılmalıdır (saydığım bu iki tedavi ancak ilk yardım eğitimi almış kişiler tarafından uygulanmalıdır).

Sonuç-Özet
Değerli okuyucularımız, son yıllarda kalp krizi geçirme yaşı 20’li yaşlara kadar düşmüştür. Ama bilinen gerçek şudur ki, 40 yaş üzeri insanlarımızda, tüm dünyada kalp krizi, en önemli ölüm nedenleri arasındadır.

Yine aynı şeyi tekrarlayacağız. Tıpta en ucuz, en etkin ve başarılı tedavi korunmadır. O yüzden yukarıda saydığımız belirtiler varsa hemen 112 nolu telefonu arayalım, hastaya aspirin çiğnetelim, gömlek, kravat, fular, kemer varsa gevşetelim, rahatlatalım, rahat nefes alıp vermesini sağlayalım, en yakın sağlık kuruluşuna gitmesini sağlayalım.

Nice sağlıklı mutlu günlerde görüşebilmek ümidiyle en derin sevgi ve saygılarımı sunarım.

Kaynaklar
• http://www.ulkumenrodoplu.com/ilkyardim
• Türkiye kalp ve damar hastalıkları önleme ve kontrol programı eylem planı, 2015-2020. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 988. http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Kalp%20Damar%202015-2020%20Pdf.pdf
• İlkyardım Kitabı. Yakın Kitapevi. Editör: Dr. Ülkümen RODOPLU,
• The American Red Cross. First aid and Safety Handbook. Yazarlar: The American Red Cross ve Kathleen A, HANDY, MD. Publication of American College of Emergency Physicians.

• Tweet
• Pin It