Mavişehir Dergisi’nin değerli okuyucuları, dergimizin bu sayısında sizlerle “Isırık Vakaları ve Isırık Vakalarında İlk Yardım” konusunu işleyeceğiz. Müsaade ederseniz bu konudaki yazımıza, yaşadığım bir anı ile başlayayım.
Tahminen on yıl önce, eşim, ben ve kızımız İpek, İzmir’de, meşhur alışveriş merkezlerinden birisinde (AVM) dolaşıyorduk. Kızım, o sıralar altı yaşlarında idi. Kızım önümüzde yürürken karşıdan çok hoş 4-5 yaşlarında bir kız çocuğu geliyor, annesinin elini tutuyor ve bizim 3-4 metre ilerimizde bize doğru yürüyordu. O anda ne olduysa oldu o kız çocuğu bir anda annesinin elini bıraktı, koşarak kızımın yanına geldi, sarılıp öpeceğini düşündüm. Tam tersine saniyeler içinde kızımı yanağından ısırdı. Peki, o güzel kız, güzel ve sakin kızımı neden ısırdı? Ne oldu da ısırdı? Veya biz o anda ne yaptık? Bunu da isterseniz yazımızın sonunda konuşalım.
Isırıklar deyince aklımıza üç tür ısırık geliyor. Tabii en sık olarak; hayvan ısırıkları, hayvanlar içinde kedi tırmalaması, köpek ısırığı ve insan ısırığı olabilir. Şunu çok merak etmiştim. Bu yazıları, yani kitap bilgilerini okuduktan sonra insan ısırır mı? Veya neden ısırır? Fakat şimdi biliyorum ki ısırır, çünkü gördüm ve bizzat yaşadım. Kızımın saniyeler içinde, yine bir insan tarafından ısırıldığını gördüm.
İnsanın insanı ısırması, yani öfke nöbetleri nedeni ile ısırması, çocuklarda görülebiliyor. Biz erişkinlerde ise insanın insanı ısırması başka nedenlerle ortaya çıkıyor. Birincisi kavgalarda bir kişi karşı tarafa sinirlenip yumruk atıyor. Tam yumruk atarken, elini yumruk haline getirdiği için elin ön yüzünde parmakların kıvrıldığı eklemler kişinin dişleri arasına girip, dişler kişinin elini sıyırabiliyor. Bu yaralanmanın arkasından elde çok ciddi iltihaplı tablolara, hatta elin kaybedilmesine kadar gidebiliyor. Çünkü normalde insan ağzının içinde son derece zararlı mikroplar var. Normal zamanlar ve şartlarda bu mikroplar zarar vermiyor. Ama böyle bir yaralanmada, dediğim gibi ciddi enfeksiyon yani iltihap oluşabiliyor.
İnsanın insanı ısırdığı ikinci durum, ise cinsel ilişki sırasında partnerin kontrolünü kaybetmesi, haz duygusunun tavan yapması sonucu karşısındakini ısırması halidir.
Isırıklar içinde en kötü ve tehlikelisinin köpek ısırıkları olduğunu zannederdim. Çünkü sonunda kuduz olma riski var. Çok şükür, 30 yıllık hekimim ama hiç kuduz vakası, yani kuduran insan hiç görmedim. Ama Tıp Fakültesinde okurken Enfeksiyon Hastalıkları hocamızın anlattıklarını çok iyi hatırlıyorum. Kendisi “Çocuklar hayatımda bir tane kuduran insanı tecrit odasında gördüm çok korkunç bir tabloydu, saldırgandı. Tükürüğünü yutamadığı için ağzından salyası akıyordu. İşin en kötü tarafı, saldırganlığı, nöbetler halinde geliyordu. Nöbet durduğu anda kişi tamamen sakin, normal fakat tekrar kendisine nöbet geleceği bildiği ve o zor anları yaşayacağını bildiği için son derece mutsuz ve gergindi” demişti. Hatta son cümlesi de; İnşallah, siz hayatınız boyunca böyle bir hasta görmezsiniz, olmuştu.
Tabii buradan çıkartmamız gerek en önemli ders, yazımızın sonunda da söyleyeceğimiz gibi, mutlaka böyle ısırık vakalarında hastaneye giderek tedavimizi, aşımızı yaptırmak. Öyle ise ısırık vakalarında en ciddi, en tehlikeli (özellikle iltihap gelişmesi açısından) ısırık hangisi diye düşünecek olursak en tehlikeli ısırık insan ısırığı arkasından kedi tırmalaması arkasından da köpek ısırığıdır.
Bir gün yine ağabeylerim ve annem ile bir pazar sabahı kahvaltı yapmak için dışarıda bir mekâna gittik. Keyifli bir kahvaltı sonrası evimize dönmek üzereyken dışarıda sahipli, bağlı fino köpeği gördüm. Galiba o anda yemek yiyordu. Bende tamamen içten duygularla, gidip sevmek istedim. Tam o anda başını bir döndürdü ve sağ el başparmağımı ciddi şekilde ısırdı. Hem çok korktum hem de çok canım yandı ve o anda da şunu anladım. Köpeklerin çene yapısı çok güçlü, ısırdığı bölgeden parça bile kopartabilir. Tabii ben hemen elimi sabunlu suyla bolca yıkadım. Bana en yakın yer olan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi, Acil Servis’ine gittim. Arkadaşlar değerlendirdiler. Gerekli tetanoz, kuduz aşısı gibi aşıları yaptılar ve bana aşı kartı verdiler. Tedavimi kuduz merkezinde tamamlamamı istediler.
Söylediğimiz gibi insan ısırıklarında insanın ağzında uyumakta olan çok güçlü mikropların ortaya çıkması ile çok ciddi iltihabi durumlar ortaya çıkabiliyor. Kedi tırmalaması ve ısırıklarında da çok ciddi mikrop kapma, yaralanma ortaya çıkabiliyor. İnsan ısırıklarında ise en büyük tehlike tatbikî kuduz hastalığıdır.
Isırıklarda belirtiler;
• Isırılan yerde ağrı ve hassasiyet
• Isırılan yerde diş izi
• Deride açılma ya da yaralanma (kopma, açılma)
• Isırılan yerde cilt/doku kaybı
• Az ya da çok kanama
• Eğer ısırığın üzerinden bir süre geçti ise kızarıklık veya morluk
Isırıklarda ilkyardım uygulamaları
İnsan, köpek ısırması, kedi tırmalaması gibi durumlarda, ilk yapmamız gereken şey, her nerde olursak olalım ısırılan yeri sabunlu suyla en az 5 dakika boyunca yıkayalım. Sabunlu sudan kastım şudur; Hepimizin evimizde iş yerimizde, lavabomuzda bulunan piyasadan satın aldığımız klasik sabun. Yoksa mikrop öldürdüğü iddia edilen bir sürü ticari madde vardır. Bunlarda etkin olabilir ama ilk yardım ve tedavi amacı ile bizim önerimiz lavabomuzda bulunan klasik sabunla yaralanan veya ısırılan veya tırmalanan bölgeyi 5 dakika sabunlu su ile yıkamak, durulamaktır. Daha sonra bu bölge şişiyor, çok ağrıyor ise üzerine endirekt yol ile buz parçası koyabiliriz. Fakat buz parçası veya buzluk hiçbir şekilde cilde ve yaralı cilde asla direkt olarak uygulanmaz, çünkü orayı yakar. Buz parçasını havluya sararak veya naylon torbaya koyarak, dolaylı yolla o bölgeye uygulamamız gerekir. Daha sonra yapacağımız iş ise en uygun en yakın acil servise en hızlı ve en uygun şartlarda gitmek, tedavimizi orada tamamlatmaktır. Çünkü acil serviste bizi muayene edecek hekim arkadaş belki bize mikrop öldürücü bir antibiyotik, belki ağrı kesici verecek, tetenoz ve kuduz aşısı yapacak veya şu anda aklıma gelmeyen herhangi bir tedaviyi uygulayacak. İşte, bizler hekim değil, sadece ilk yardım gönüllüsü olduğumuz için, lütfen ısırık vakalarında da en uygun tedavi, ilk yardım uygulamasından sonra en yakın en uygun sağlık merkezine acil servise ulaşmak olmalıdır.
Peki, kızıma ne oldu?
Tabii biz heyecanlandık, sinirlendik, öfkelendik, şaşırdık. Olayı yapan 5-6 yaşlarında bir çocuk olduğu için hiçbir şey söylemeden ve yapmadan kızımızı önce ısırdığı yanağını 5 dakika süreyle lavaboda sabunlu su ile yıkadık. Sonra kızımı çalışmakta olduğum Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi acil servisinde muayene ettirip tedavisini düzenledik.
Özet
Değerli okuyucularımız, her zaman söylediğimiz gibi en ucuz, en etkin, en başarılı tedavi korunmadır. Yani hasta olmayı engellemek gerekmektedir. Yani nedeni ortadan kaldırmak gerekir. Ne demek istiyorum; mesela kavga etmemek gerekir veya kavga ederken karşımızdaki insanı gerildiğini sinirlendiğini bize yumruk atabileceğini veya fiziksel şiddet uygulayabileceğini düşünüyorsak önce ondan bir yumruk mesafesi uzakta durmamız gerekir. Çünkü beklemediğimiz anda bize yumruk atacak böylece yumruk bize ulaşmayacaktır. İnsan, köpek veya bilmediğimiz bir hayvan ısırıklarında yapacağımız tek şey ısırılan bölgeyi sabunlu su ile yıkamak, üstüne merhem, krem, ve herhangi bir ilaç sürmeden en yakın acil servise gitmektir.
Hep sağlıklı ve güzel günlerde görüşebilmek, Mavişehir Dergisi’nin yeni sayısında tekrar buluşabilmek ümidi ile en derin sevgi ve saygılarımı sunarım.
Kaynaklar
• Zehirlenmeler, Böcek Sokması Ve Hayvan Isırmalarında İlk Yardım. http://ailehekimligi.gov.tr/yal-ve-oezuerlue-bakm/564-zehirlenmeler-boecek-sokmas-ve-hayvan-isrmalarnda-lk-yardm.html.
• http://www.ulkumenrodoplu.com/ilkyardim.
• Hayvan Isırıkları ve Böcek Sokmaları. https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0lk_yard%C4%B1m#Hayvan_Is.C4.B1r.C4.B1klar.C4.B1_ve_B.C3.B6cek_Sokmalar.C4.B1
• Hayvan Isırık ve Sokmalarında İlk Yardım. http://kurtalansumeranaokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/56/07/973760/dosyalar/2012_12/08091324_dieracildurumlardailkyardm.pdf
